Yapay Zeka Eğitiminde Lisans Dönemi: RSL Protokolü Nedir?

Yapay zeka sektöründe son dönemde yaşanan telif hakları davaları, veri kullanımı konusunda ciddi bir değişim ihtiyacını ortaya çıkardı. Anthropic'in 1,5 milyar dolarlık telif anlaşmasının ardından, sektörde benzer şekilde 40'a yakın dava daha gündemde. Bu davaların çoğu, yapay zeka modellerinin lisanssız veriyle eğitilmesine karşı açıldı. Üstelik, Midjourney’in Superman görselleri üretmesi gibi örnekler, tartışmanın boyutunu genişletti.

RSL (Real Simple Licensing) Protokolü: Yeni Bir Standart

İnternetin önemli protokollerinden RSS’in ortak geliştiricisi Eckart Walther ve ekibi, içerik üreticileri ile yapay zeka şirketleri arasında veri lisanslamayı kolaylaştıracak bir sistem geliştirdi: Real Simple Licensing (RSL).

• Makine tarafından okunabilir lisanslar ile web siteleri, içeriklerinin hangi koşullarda kullanılabileceğini RSL protokolüyle belirleyebiliyor.
• RSL, teknik ve hukuki altyapıyı birleştirerek, AI şirketlerinin içerik lisanslama süreçlerini otomatize etmeyi hedefliyor.
• Protokol, robots.txt dosyasına eklenen özel formatta lisans terimleriyle çalışıyor.

Kimler Destekliyor?

RSL'ye şu anda Reddit, Quora, Yahoo, Medium, O’Reilly Media, Ziff Davis (Mashable ve Cnet’in sahibi), Internet Brands (WebMD’nin sahibi), People Inc. ve The Daily Beast gibi büyük yayıncılar katıldı. Fastly, Quora ve Adweek ise protokolü destekliyor fakat kolektife katılmış değiller.

Örnek vermek gerekirse, Reddit halihazırda Google ile yaptığı anlaşmadan yılda yaklaşık 60 milyon dolar gelir elde ediyor. RSL, küçük yayıncıların da benzer şekilde gelir elde etmesini kolaylaştırıyor.

RSL’nin Çalışma Prensipleri

• Yayıncılar, içeriklerinin yapay zeka tarafından nasıl kullanılacağını belirliyor.
• Kolektif lisans organizasyonu (RSL Collective) üzerinden toplu telif yönetimi ve tahsilat sağlanıyor.
• Müzik ve film endüstrisindeki ASCAP veya MPLC gibi, yayıncılar için tek bir temas noktası sunuluyor.

AI Şirketleri İçin Zorluklar

Her ne kadar sistem teknik olarak mümkün olsa da, yapay zekanın hangi verileri, ne zaman ve nasıl kullandığını takip etmek karmaşık bir süreç. Özellikle, üretici başına veya sorgu başına ödeme gibi farklı lisans seçeneklerinde, modelin hangi içeriği eğitirken kullandığını doğrulamak zorlaşıyor. Ancak, Google’ın AI Search gibi ürünlerinde içerik kaynağı ve kullanım detayları daha net izlenebiliyor.

AI Sektörü Kabul Edecek mi?

RSL’nin yaygınlaşıp yaygınlaşmayacağı belirsizliğini koruyor. Pek çok yapay zeka laboratuvarı, veri için ödeme yapmaya hazır olsa da, web’in ücretsiz ve bol veri kaynağı olması alışkanlıkları değiştirmeyi zorlaştırabilir. Yine de, Google CEO’su Sundar Pichai gibi liderlerin açık çağrıları bu yönde bir protokol ihtiyacını destekliyor.

Sonuç: İçerik Üreticilerine Yeni Güç

RSL protokolü, hem teknik hem de hukuki açıdan yapay zeka eğitimi için içerik lisanslamasında devrim yaratabilir. Özellikle küçük ve orta ölçekli yayıncılar için gelir fırsatları artarken, AI şirketleri de daha şeffaf ve sürdürülebilir bir veri ekosistemine geçiş yapabilir.

Kaynaklar

• RSS co-creator launches new protocol for AI data licensing - TechCrunch
• Pending AI copyright cases - The Atlantic
• Midjourney copyright lawsuit - AP News
• Anthropic settlement analysis - Lawfare
• Dataset Providers Alliance - Wired
• Reddit-Google anlaşması - Reuters
• Cloudflare-Perplexity tartışması - Cloudflare Blog
• Dealbook Summit - Jonathan Jones Blog